به عنوان سربازان قلمرو سلامت در کنار مردم می ایستیم
گروه مشاوران انجمن رادیولوژی، برای تشخیص سریع بیماری کرونا تشکیل شده است و به صورت رایگان به پزشکان مشاوره می دهد.
این روزها تب ویروس کرونا همه جهان را فرا گرفته است و ایران نیز از این قاعده مستثنا نبوده است. با وجود کشندگی پایین ولی با توجه به قدرت بالای این ویروس در انتشار، شیوع این بیماری به سرعت در کشور افزایش یافت و تاکنون شمار مبتلایان به این ویروس روز به روزبیشتر شده است درواقع می توان گفت اوج این بیماری در ایران را می گذرانیم. دراین شرایط پیشگیری و رعایت بهداشت فردی نقش بسیار مهمی در کاهش آمار ابتلا به بیماری در کشور دارد. اما موضوع دیگر تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی مناسب است که می تواند از شیوع بیشتربیماری جلوگیری کند و آمار تلفات را نیز کاهش دهد. در این زمینه نقش موسسات تشخیصی بسیار با اهمیت است و ثابت شده است که در کنار کیت های آزمایشگاهی اسکن قفسه سینه و تصویر ریه می تواند پاسخ دقیقی در مورد ابتلای افراد به بیماری را ارائه دهد. بنابراین انجمن رادیولوژی ایران و رادیولوژیست های سراسر کشورنیز وارد این عرصه شده و در خط مقدم تشخیص و مقابله با کرونا ایستانده اند. در این زمینه گفتگو با دکتر «عبدالرسول صداقت » دبیر انجمن رادیولوژی ایران، مسئول فنی و موسس مرکز تصویربرداری مرکزی کرج را در ادامه می خوانید.
کلیاتی در مورد ویروس COVID19 بگویید؟
این ویروس از دسته ویروس های سرماخوردگی کروناست که تاکنون اشکال مختلفی در دنیا داشته است. اکنون شکلی از این ویروس در دنیا پراکنده شده و همه را وحشت زده کرده اما این ویروس جدید نیست بلکه به نظر می رسد ژنتیک این ویروس به صورت آزمایشگاهی تغییر یافته یا خود ویروس به مرور زمان تغییر کرده باشد. این بیماری نسبت به ویروس هایی از این رده مانند ابولا و آنفولانزا مرگ و میر کمتری دارد. آنفولانزا حدود 15 و ابولا 97 درصد مرگ و میر داشته اند در حالی که میزان مرگ و میردر مبتلایان به ویروس کرونا طبق آمار جهانی کمتر از 2.5 درصد است. تفاوت بارز این ویروس این است که قدرت و سرعت انتشار بسیار بالایی دارد و علاوه بر انتشار از طریق قطرات ریز سرفه وعطسه تا فاصله یک و نیم متری فرد، به دلیل وجود لایه های چربی می تواند بر روی سطوح بنشیند و همین لایه های چربی نیز نقطه ضعف این ویروس است و با رعایت بهداشت و شستشوی دست با آب و صابون به راحتی از بین می رود. برای مردم معمولی ماسک را توصیه نمی کنیم و برای خدمه مرکز خود نیز حتی ضرورتی نمی بینم ماسک بزنند؛علی رغم اینکه بیماران اینجا رفت وآمد می کنند و برخی کرونا داشته اند. خودم نیز از ماسک استفاده نکرده ام مگر اینکه بخواهم مستقیما با بیمار کرونا برخورد داشته وصحبت کنم. رعایت بهداشت حضور پیدا نکردن در تجمعات زیاد را برای مردم توصیه می کنم و بخشی از پروتکل بیماری نیز با بهداشت و حضور پیدا نکردن درمکان های شلوغ است. ازطرفی بسیاری از افراد ممکن است مبتلا شده و بدون تاثیری بر بدن بهبود یافته باشند زیرا سیستم دفاعی بدن خود به خود با ویروس های مهاجم به عنوان سربازان مدافع ما می جنگند. اینکار بدن را می توان اینطور تشبیه کرد که ما در کشوری زندگی کنیم که زندگی آرامی داریم و هیچ وقت صدای تیرو نفنگ سربازی که در مرز مقابله می کند را نمی شنویم.
نقش رادیولوژی در بیماری پنومونی کرونا یا همان ذات الریه کرونایی چیست؟
باید بگویم در همین مدت کوتاهی که این بیماری در دنیا گسترش یافته به این نتیجه رسیده اند که نقش سی تی اسکن از تست کرونا هم بیشتراست. بنابراین با کمک انجمن رادیولوژی ایران و مشورت همکاران رادیولوژی در سراسر کشور به خصوص بیمارستان مسیح دانشوری و پروتکل بین المللی، پروتکل سی تی اسکن با دوز پایین را تعریف کردیم که کمتر از 70 درصد یک رادیوگرافی ساده به بیمار اشعه می تاباند و به سادگی پنومونی کرونا را با دقت بالا مشخص میکند. از روز اول این پروتکل را در موسسه به اجرا در آورده و در گروه های پزشکی هم اعلام کرده ایم که اگر پزشکی بیماری دارد پذیرا هستیم. از طرفی کلیه پرسنل را نیز به تجهیزات ایمنی مجهز و در ورودی مرکز کلیه بیماران را کنترل شرح حال و درجه حرارت انجام می دهیم. درب مرکز را به روی هیچ بیماری نبستیم و وظیفه انسانی خود دانستیم که به عنوان سرباز قلمرو سلامت کشور در کنار مردم باشیم و بتوانیم آرامش را برای مردممان ایجاد کنیم.
چه تعداد از بیمارانی که برای اسکن قفسه سینه به این مرکز مراجعه می کنند مبتلا به کرونا بوده اند؟
روزانه تعداد قابل توجهی از بیماران برای رادیوگرافی قفسه سینه و سی تی اسکن مراجعه می کنند. تعداد محدود و معدودی بیمار که در طول دو هفته گذشته مراجعه کرده اند نتیجه مثبت داشته اند. در این مدت از حدود 70 یا 80 مراجعه کننده ای که برای سی تی اسکن مراجعه کرده اند، کمتر از 6نفر علائم سی تی اسکن را برای بیماری کرونا داشته اند که به معاونت بهداشت دانشگاه وبیمارستان امام علی (ع) معرفی کردیم و فرم مربوطه را برایشان پر کردیم. علاوه بر این در مرکز تصویربرداری مرکزی عظیمیه سازو کاری تعریف کرده ایم که جواب سی تی اسکن قفسه سینه بیماران حداکثر ظرف 2 ساعت تحویل می شود.
چه تمهیداتی برای پاکسازی دستگاه ها از ویروس انجام می شود؟
با مراجعه هر بیمار مشکوک ما مجبور می شویم کل سی تی اسکن و رادیولوژی را حداقل برای یک ساعت تعطیل کنیم؛ اشعه ماوراء بنفش بتابانیم و به وسیله مواد ضدعفونی کننده تمام دستگاه ها و منطقه را ضد عفونی کنیم حتی صندلی های آن بخش را ضد عفونی می کنیم. این موضوع هزینه بسیار بالایی را در بردارد. وسایل ایمنی چون ماسک که در بازار آزاد تهیه می کنیم و مواد شوینده که قیمت آن 3 برابر شده در چند وقت اخیر هزینه سنگینی برای ما تحمیل کرده است اما وظیفه خود می دانم ذره ای از استانداردها پایین نیاییم. بیماران و پرسنل باید در ین ایام احساس امنیت کنند وقتی پرسنلی را می بینم که باید برای چندین ساعت در این لباس ها باشند هم احساس مباهات می کنم و هم با آن ها همدردی می کنم که ایستاده اند و کارشان را یک تنه انجام می دهند و به دنبال بهانه و مرخصی گرفتن نیستند.
در این مدت انجمن رادیولوژی ایران چه اقدامات مثبتی برای کمک به تشخیص و مقابله با ویروس کرونا داشته است؟
رادیولوژیست در خط مقدم تشخیص کرونا قرار دارد. تا این لحظه بیش از 7 متخصص رادیولوژی مبتلا شده اند و بدون بستری در بیمارستان در خانه قرنطینه شده اند و در کنار سیستم کامپیوتر خود هچنان مشاوره به همکاران دیگر را قطع نکرده اند. از همه نشریات و رسانه__ها انتظاردارم به این موضوع توجه کنند که در چند سال اخیر به روش های مختلف جامعه پزشکی را در این کشور رنجاندند و در صدا و سیما ناجوانمردانه به ما تاختند و در مجلس شورای اسلامی آمار غلط دادند که پزشکان از زیر بار مالیات فرا می کنند و قلبا سربازان سلامت کشور را رنجاندند اما امروز به ندرت می شنویم که پزشکی به خاطر ترس از بیماران کرونایی کار خود را تعطیل کند. پزشکان با همه سختی ها در کنار مردم ایستاده و این آرامش را به مردم می دهند و خود را در معرض خطر قرار می دهند. انجمن رادیولوژی ایران در کنار تعریف پروتکلی که مورد تایید مراکز بزرگی چون انجمن رادیولوژی آمریکا، آروپا و آسیا و اقیانوسیه قرار گرفته، پروتکل سی تی اسکن را با دوز پایین اشعه تعریف و به وزارت بهداشت ابلاغ کرده است و برای اجرا به سراسر کشور اعلام کرده ایم. در ستاد فرماندهی کرونا در شهر تهران که زیر نظر دکتر علیرضا زالی اداره می شود، یکی از افراد ستاد، متخصص رادیولوژی و از طرف انجمن رادیولوژی است که با همکاری وزارت بهداشت حضور دارد. برای خانم های بارداری که ممکن است به کرونا مبتلا شوند پروتکل خاصی نوشته ایم که چگونه باید سی تی اسکن شوند که اقدام مثبتی بود. کار مثبت دیگری که انجام شد و باعث شده خودم به شخصه نیز شب ها تا دیر وقت بیدار باشم تشکیل گروه مشاوره برای سراسر کشور بود. هر گروه حدود 10 رادیولوژیست دارد و به سراسر کشور اعلام کرده ایم که متخصصان رادیولوژی یا سایر پزشکان هر کسی بیماری دارد که درمورد رادیوگرافی یا سی تی اسکن قفسه سینه وی مشکوک است، شماره ای را در تلگرام اعلام کرده ایم که تصاویر را ارسال می کنند و یک نفر در انجمن رادیولوژی شبانه روزی این موارد را که تعدادشان هم خیلی زیاد است برای آن مرکز می فرستند و رادیولوژیست ها به تناوب لابلای فعالیت های روزمره خود به بررسی آن ها می پردازند و پاسخ مثبت، منفی یا مشکوک به کرونا را ارائه می دهند. به این صورت پزشکانی که به رادیولوژیست با تجربه دسترسی نداشته اند، به راحتی می توانند مشاوره خود را انجام دهند. به شخصه در شلوغی فعالیت های خود از صبح امروز بیست مورد را پاسخ داده ام این مشاوره کاملا رایگان صورت می گیرد در حالی که اکنون در دنیا یک مشاوره سی تی اسکن به مبلغ زیادی حتی تا 150 دلار درآمریکا و اروپا انجام می شود. این کار جهادی همکاران در انجمن رادیولوژی بسیار ارزشمند است وجا دارد در اینجا از همکاران رادیولوژیست و دکتر مرتضی صانعی رئیس انجمن رادیولوژی ایران تشکر ویژه داشته باشم. امیدوارم مردم ما با کمک پزشکان این ویروس را شکست دهیم.
در مورد آینده این ویروس در ایران چه نظری دارید؟ فکر می کنید تا چه زمانی کشور درگیر این ویروس باشد؟
این ویروس آجیل ها و تخمه ها و پسته های شب عید را هم دیده و هنوز مدتی مهمان ماست و با اتمام تعطیلات عید به تدریج از اواسط فروردین پیک بیماری کم می شود و از اوایل اردیبهشت آرزو می کنیم ایران از ویروس کرونا پاک شده باشد. پیش بینی همگان بر این است که پیک بیماری همزمان با اینکه در حال ترک ایران است به آمریکا و اروپا می رسد به گونه ای که اکنون نیزدر ایتالیا و اروپا آغاز شده است و اوج آن حدودا 2 یا 3 هفته دیگر باشد؛ ولی با وجود ارتباطات بین آدم ها تا مدت ها بیماران معدود خواهیم داشت مگر اینکه گرمای تابستان این موضوع را کاهش دهد. به شخصه به عنوان یک پزشک پیش بینی می کنم از اردیبهشت به بعد در نیمکره جنوبی در کشورهایی مانند استرالیا با شروع زمستان کرونا نیز شیوع می یابد در واقع معتقدم این ویروس به تمام دنیا می رسد و سازمان بهداشت جهانی این بیماری را پاندمی یا جهانی اعلام می کند.
در مورد صحت آماری که ارائه می شود چه نظری دارید؟
عده ای از روز اول به هر بهانه ای ایرانی ها را عامل بیماری در بسیاری کشورها دانستند و گفتند ایران آمار صحیح هم نمی دهد، مقر سازمان بهداشت جهانی که در آمریکاست رسما اعلام کرده که آمار ایران رسمی و صحیح است و سازمانی هم نیست که بتوان آن را خرید. مردم ما هر مرگ و میری را به پای کرونا نگذارند.
مطالبی که در فضای مجازی منتشر می شود و به استرس مردم دامن می زند را تا چه حد صحیح می دانید؟
در فضای مجازی مطالبی منتشرمی شود که اعتقاد دارم بخشی از مطالبی که به علم پزشکی بر می گردد نیاز به تخصص دارد و نشان دادن یک عکس سی تی اسکن و پخش آن در فضای مجازی و توضیحات گاها اشتباه، درست نیست. به عنوان مثال کلیپی دیدم که فردی که به نظر می رسید پزشک است ولی رادیولوژیست نبود و به اشتباه نقاط سفید داخل سی تی اسکن ریه را که عفونت هایی است که به صورت مایع در داخل کیسه های هوا دراثر ویروس کرونا داخل ریه جمع می شود را خونریزی عنوان می کرد. بیمار با این عفونت اگر در مراحل خیلی پیشرفته مراجعه کند نمی توان اقدام زیادی برایش انجام داد. اما بسیاری از همکاران رادیولوژی که با احساس تب و سرفه سی تی اسکن انجام داده اند و با دیدن لکه هایی در ریه درمان را شروع کرده اند بهبود یافته اند و سی تی اسکنی که در فضای مجازی منتشر می شود فقط یک رادیولوژیست می تواند تفسیر کند.
چه کسانی باید سی تی اسکن قفسه سینه انجام دهند؟
اگر بیماری آزمایش کرونا مثبت دارد حتما باید سی تی اسکن شود. اگر علائم مشکوک چون تب 37.2 تا زیر 40 درجه دارد، سرفه های خشک دارد و احساس تنگی نفس می کند وعلائم بالینی دارد توصیه می کنیم سی تی اسکن بگیرد. علاوه بر اینکه آزمایش تنفسی را روزانه در منزل انجام دهد و نفس خیلی عمیق بکشد، 10 ثانیه نگهدارد و آرام تخلیه کند اگر تنگی نفس نداشته باشد سالم است. از طرفی به دلیل امکانات محدود در کشور تا زمانی که علامتی ندارند رعایت بهداشت کفایت کنند و لزومی به انجام سی تی اسکن نیست. اما این طور هم نیست که هر کس تب، سرفه یا تنگی نفس پیدا کرد نیز کرونا داشته باشد. اما اگر این علائم افزایش یابد و تب بیشتر شود نیاز است که حتما پیگیری شود زیرا ممکن است به مرحله ای برسد که دیگر قابل درمان نباشد.
ریه ای که به عنوان مثال 50 درصد درگیر عفونت در اثر ویروس کرونا باشد، قابل درمان است؟
اینطور نیست که بتوانیم در صد تعیین کنیم که افراد با درگیری به عنوان مثال 50 درصد ریه به عفونت یا غیره تا چه حد درمان می شوند. برای انسان های مختلف ظرفیت بیمار شدن و بهبودی متفاوت است. افرادی که سنشان بالا می رود سیگاری یا قلیانی بوده اند سابقه بیماری ریوی داشته اند و ریه ضعیفی دارند بیماری می تواند آسیب بیشتری به آن ها وارد کند؛ ولی یک انسان ورزشکار بالای 60 سال با درگیری عفونی زیاد در ریه هم احتمال زیادی برای بهبود دارد.
تأثیر شیوع ویروس کرونا را در اقتصاد جهان چگونه ارزیابی می کنید؟
این ویروس تنها یک ویروس بیماری زا نیست بلکه ویرانگر اقتصاد دنیاست. ما بحران مالی را در حدود سال 2008 در آمریکا داشتیم که با آن مقابله شد ولی بحران امروزی در حد جهانی است. همینکه کشورهای دنیا با کشور بزرگی مانند چین قطع ارتباط کنند خطر بزرگی برای اقتصاد دنیاست. با این وجود این تازه اول راه است و تا 2هفته دیگر که آمار مرگ و میر و بیماران در آمریکا افزایش یابد نقش آن در اقتصاد را متوجه خواهید شد. در عین حال افول و سقوط اقتصاد و بورس های دنیا محمل و مجوزی برای شروع جنگ های بزرگ جهانی می شود زیرا بسیاری از جنگ ها بهانه های اقتصادی داشته و این امکان دور از ذهن نیست.
بخش از مصاحبه چاپ شده از جناب آقای دکتر صداقت در روزنامه های سپهر البرز و سپهر ایرانیان